FIFA Think Again (and again…)

Op 27 juli 2011 lanceerde ik, samen met Mark Schalekamp, de actie FIFA Think Again. Een wereldwijde actie, bedoeld om miljoenen mensen online zich te laten uitspreken tegen het WK in Qatar. Omdat een WK in dat land om vele redenen voor niets en niemand goed zou zijn.

Onze actie zorgde voor veel media-aandacht – de grote kranten berichtten er over, ik mocht aanschuiven bij Evers staat op, RTV Noordholland en Radio Simone (wie?) en Mark was te horen op BNR, 3FM en Radio Veronica.

Uiteraard had onze actie een hoog David vs Goliath of Don Quichot gehalte. Maar als je er nog eens goed over nadenkt: is het eigenlijk niet veel vreemder dat 24 oude mannen iets hebben weten door te drukken waar vrijwel de voltallige wereldbevolking tegen was? Een WK dat onmogelijk gespeeld kon worden in de zomer. In een landje dat zelf geen team kan voortbrengen dat zich ooit zou kwalificeren. In een land zonder stadions. Die allemaal gebouwd en weer afgebroken moeten worden. Waar überhaupt niet genoeg mensen wonen om de stadions te vullen. Hoe hebben we dit kunnen laten gebeuren?

Ondanks alle aandacht bleef de teller steken op enkele tienduizenden steunbetuigingen. Een belangrijke reden was dat ons initiatief niet openlijk door prominenten uit de voetbalwereld gesteund werd. En geloof me: we hebben echt een aantal prominenten gesproken. Tot zelfs een voormalig trainer van het Nederlands elftal. En ja, iedereen was het roerend met ons eens. Maar je daarover naar de buitenwereld uitspreken was een brug te ver voor iedereen.

Uiteindelijk bleek iedereen bang van FIFA. Ook grote bedrijven wilden hun naam er niet aan onze actie verbinden en uiteindelijk wisten zelfs de journalisten die zich er destijds boos over maakten er gewoon weer een draai aan te geven waarom ze toch naar Qatar gingen. Ook ons initiatief om dan maar een alternatieve voetbalbond te starten, de DEFA (Democratic Footbal Association) kreeg op dat moment te weinig bijval. De Nederlandse sportjournalisten die we benaderden zagen er niks in (terwijl zelfs Der Zeit in Duitsland er wel aandacht aan besteedde)

Het was dan ook heel frustrerend om te zien dat op het moment dat de stadions gebouwd werden en het point of no return gepasseerd was, de wereld wakker leek te worden. Opeens sprak iedereen zich uit, en verdrong half bekend Nederland zich aan de talkshowtafels om te vertellen wat een slecht idee het WK in Qatar was. Maar dat had moeten gebeuren toen er nog geen paal in de grond – of het zand – geslagen was. Too little too late… Maar vooral dat laatste.

Ook Michael van Praag – destijds UEFA bestuurslid – verklaarde destijds tijdens een discussie met hem machteloos te staan. Ja, formeel heeft elk land binnen FIFA één stem. En FIFA heeft zelfs 18 nieuwe landen gecreëerd (bovenop het officiële aantal van 193 Verenigde Naties), waardoor ze zelfs zonder steun uit de voetbalcontinenten Europa en Zuid Amerika zaken ‘erdoor’ kunnen krijgen. Maar wedden dat de stem van – pak ‘m beet – Duitsland, Frankrijk of Brazilië uiteindelijk zwaarder weegt dan die van Tongo, Oost-Timor of Aruba (ja, volgens FIFA is dat ook een land…)?

En langzaam aan lijken landen zich dat nu ook te realiseren. De Duitse bond laat zich niet meer bang maken en zet hun protest door. En Denemarken oppert nu ook dat uit de FIFA stappen tot de mogelijkheden behoort. Alhoewel de Deense bond daar alweer snel op terug kwam. Maar mocht het plan om een alternatieve voetbalbond op te richten concreet worden, dan weet ik nog wel een goede naam…

Het lijkt er in elk geval op dat ageren tegen FIFA een minder groot taboe is dan 12 jaar geleden. Laten we hopen dat FIFA dit keer wél twee keer nadenkt voordat er besloten wordt dat het WK van 2030 naar Saudi Arabië gaat.

Mijn Vipassana ervaring

Update 23 april 2019.
Zojuist mijn tweede Vipassana achter de rug. Deze keer niet de 10-daagse versie maar een 7-daagse. Een minder strenge versie dan de Vipassana uit dit blog. Tijdens één van de vele gedachteloze momenten bedacht ik mijn boek gratis weg te geven aan iedereen die Vipassana doet. Je leest in verderop in dit blog hoe je er aan komt :-). Veel leesplezier.

Sjaak 

Mijn eerste Vipassana (2012)

“Ik ga Vipassana doen” vertelde ik deze zomer, nadat ik me daarvoor ingeschreven had. Vaak volgde daarop de vraag wat Vipassana is en mijn antwoord was dan “10 dagen mediteren en niet praten”, want heel veel meer dan dat wist ik zelf ook nog niet. “Waarom ga jij dat doen?” was vaak de volgende vraag, met de nadruk op ‘jij’, ter indicatie dat dit niet direct iets was wat men van mij verwachtte. De belangrijkste reden was dat ik een aantal mensen ken die dit eerder gedaan hadden en die zonder uitzondering buitengewoon positief waren. Voor een enkeling was het zelfs ‘life-changing’. Eén van hen zegde de week erna direct zijn baan op. En dit waren geen zweef-types of vaag-hazen, maar ‘mensen zoals jij en ik’ (alhoewel ik jou waarschijnlijk niet ken).

Mediteren

Ik was overtuigd van het nut van mediteren. Ik heb meditatiecursussen gevolgd, ik heb ‘hoe leer ik mediteren-boeken’ gelezen en ben wel drie maal in ‘De kracht van het nu’ begonnen (maar heb het nooit uitgelezen). In de praktijk lukte het mediteren me maar matig. Binnen een minuut gingen mijn gedachten via het boek dat ik nog moest terugbrengen, naar de racefiets die ik moest schoonmaken, een vriendin die ik nog moest bellen tot het verjaardagsfeestje van mijn vader. Om me na een kwartier pas te realiseren dat ik eigenlijk aan het mediteren was. ‘Als dat niet sterk verbetert na een 10-daagse meditatie training, dan geef ik het op’ had ik besloten. En er speelde een ‘try-before-you-die’ aspect mee.

Het begin

Ik vertrok 19 september 2012 per trein en bus naar Dilsen-Stokkem in België, waar het Vipassana meditatie centrum zich bevindt. Bij het pontje over de Maas sprak ene Markus uit Yorkshire me aan. Markus ging ook Vipassana doen, was naar Haarlem geëmigreerd, getrouwd met een Nederlandse die hij in Nieuw Zeeland had ontmoet en hij was en meubelmaker van moderne meubels. ‘Hier heb je mijn kaartje’. En dat alles binnen twee minuten nadat ik hem ontmoet had. Een echte prater dus. Hij deed Vipassana omdat zijn vrouw het wel goed idee voor hem leek. Ik kreeg niet dat het idee dat hij zelf veel inspraak in die beslissing had gehad. ‘Die gaat het nog moeilijk krijgen’ dacht ik.

Dag 0

Aangekomen op het centrum moest mijn telefoon en geld inleveren. Geen contact meer met de buitenwereld. Tien dagen zonder internet zal op zichzelf alleen al meditatief werken. Ik bleek kamer 102 met Chris uit Duitsland en Dirk uit Nederland te delen. Ook Chris was er in navolging van zijn vrouw en Dirk door het zien van de film The Dhamma Brothers (hier online te bekijken). Dit was het laatste contact dat we zouden hebben en we zeiden ‘tot over tien dagen’. En dat terwijl we toch zeer dicht op elkaar zouden leven, maar elkaar compleet moesten negeren. Ruzie zullen we in elk geval niet krijgen, dacht ik.

Om 18.00 werd er nog een maaltijd geserveerd en ik ging nog even een rondje lopen. Een rondje dat ik nog tientallen keren zou maken, want het terrein is niet heel groot. Meerdere mensen waren hetzelfde aan het doen en zo liepen we als zombies rondjes over het terrein. Zonder er ooit één van binnen gezien te hebben, stelde ik me zo voor dat een gesloten inrichting er ongeveer uit moest zien. Ik observeerde enkele passerende mede-cursisten. ‘Van alles en nog wat in een joggingbroek’, van twintiger tot 65-plusser. Er viel geen etiket op te plakken, alhoewel een enkeling zo leek te zijn weggelopen uit ‘One flew over the cuckoo’s nest’. Ik vroeg me af wat ik daar tussen deed.

De maaltijd bleek direct het laatste avondmaal te zijn. Er wordt tijdens de tien-daagse cursus uitsluitend ontbijt en lunch geserveerd. Naast me ging een jongen met een Jezus uiterlijk heel ingewikkeld in lotushouding op een stoel met armleuningen zitten. “Uitslover” dacht ik. Maar over een dag of tien ben ik vast veel te ‘zen’ om me aan zoiets te ergeren. Ik vroeg me af of ik tien dagen zonder avondeten zou volhouden. Het niet praten, daar maakte ik me geen zorgen over. Een paar medecursisten, waaronder de meubelmaker, spendeerden nog zoveel mogelijk van hun spraakwater nu het nog kon. Ik begon al naar de stilte te verlangen. 

Na het eten was er een centrale presentatie waarbij alleen geluisterd hoefde te worden. Er was geen ‘voorstelrondje’ dus ik had dan ook geen idee wie mijn medecursisten – 45 mannen en 45 vrouwen – waren. Het programma voor de volgende tien dagen werd uitgelegd. Deze dag was nog niet de eerste dag, maar dag 0. En de cursus eindigt ook niet op de tiende dag, maar een dag later. Als het een commerciële cursus zou zijn zou deze ongetwijfeld verkocht worden als ‘12 dagen, 11 nachten’. Maar Vipassana is verre van commercieel. Je betaalt er zelfs niet (direct) voor. Daarover later meer. Het zijn tien lange dagen die er zo uit zien.

Programma

• ‘s morgens om 04.00 word je gewekt 
• van 4.30 – 6.30 mediteren
• van 6.30 – 8.00 ontbijt
• van 8.00 -11.00 mediteren
• van 11.00 – 13.00 lunch
• van 13.00 – 17.00 mediteren
• van 17.00 – 18.00 koffie/thee pauze
• van 18.00 – 19.30 mediteren
• tenslotte om 19.30 anderhalf uur video-les, waarna er nog een half uurtje tijd is voor het beantwoorden van eventuele vragen.

Horizontale programmering dus: iedere dag ziet er precies hetzelfde uit. Het lijkt ook wel een ‘format’. Op alle Vipassana centers op de wereld wordt exact hetzelfde gedaan en worden exact dezelfde regels gevolgd. En die zijn streng.

De regels

Allereerst het zwijgen. Dit wordt het principe van ‘nobele stilte’ genoemd. Naast niet praten wordt je ook niet geacht gebaren te maken en dien je alle oogcontact te vermijden. Je moet alleen met jezelf bezig zijn. Daarnaast mogen er geen religieuze activiteiten gedaan worden, je mag niet lezen of schrijven, geen strakke of weinig verhullende kleding dragen en lichamelijk contact is verboden. Nu worden mannen en vrouwen strikt gescheiden dus dat zal niet zo’n probleem zijn. 

Aan het eind van de presentatie diende iedereen te beloven de gehele cursus uit te zitten en ‘de vijf voorschriften na te leven’. Ik beloofde me te zullen onthouden van het doden van welk levend wezen dan ook; me te onthouden van stelen, van seksuele activiteiten, van liegen en van alcohol en drugs. Dat leek me allemaal niet zo problematisch. Ik maakte me meer zorgen over het hele dagen stilzitten. Ik had al enkele maanden geoefend op een meditatiekussen en het lukte me inmiddels een minuut of 50 stil te blijven zitten.

De eerste meditatie

Die avond om 20.00 uur stond de eerste meditatiesessie op het programma en daarmee begon tevens de nobele stilte. Voor het betreden van de meditatie ruimte werden één voor één de namen opgenoemd. Toen ik aan de beurt was fluisterde de portier ‘G1’. Ik knikte alsof ik het begreep. Bij het betreden van de zaal werd duidelijk dat dit het nummer was van mijn meditatiemat. In de ruimte waren twee maal 45 matjes van een vierkante meter uitgestald. Rechts voor de vrouwen, links voor de mannen. Op deze postzegel moest ik de komende tien dagen dagelijks tien uur stil zitten. Het eerste uur ging niet onaardig. Het laatste kwartiertje werd wel wat pijnlijk, maar ik hield het een uur vol. Mijn redenatie was dat mijn lichaam aan deze houding zou gaan wennen en dat het daardoor steeds gemakkelijker zou gaan. Om kwart over 9 lag ik al op bed, iets wat mijn lichaam nog niet gewend was. Bijna overtrad ik op dat moment al één van de vijf voorschriften. En voordat iemand de verkeerde indruk krijgt: het was aan de snelheid van de mug te danken dat ik het eerste voorschrift niet heb overtreden.

Dag 1

De volgende morgen klonk 04.00 uur ‘s morgens de bel. Ik stond op met een jetlag. Voor mij komt 21.00 uur naar bed en 04.00 uur opstaan overeen met vliegen naar India. Maar een jetlag meestal na een dag wel kwijt, dus ook hierover maakte ik me geen zorgen. Tijdens de meditatie bleek mijn theorie dat mijn lichaam gewend zou raken niet op te gaan. Al na een half uur moest ik gaan verzitten omdat ik de pijn in mijn benen niet meer trok. En dit zou de rest van de dag niet verbeteren.
Ondertussen was het de bedoeling mijn ademhaling te observeren, iets wat me nog niet erg goed af ging. Na vijf ademhalingen geobserveerd te hebben schoten mijn gedachten al weer alle kanten op, om al snel te belanden bij de pijn in mijn benen. ‘Dit is echt niks voor mij’ besloot ik, en het leek me sterk dat ik tien dagen zou gaan volmaken. Nu hadden de vrienden die dit al eerder gedaan hadden me al verteld dat de eerste drie dagen afzien waren, maar dat het daarna mooi zou worden. Even volhouden nog… Ik ben geen opgever en drie dagen afzien kan ik wel.

Ik was opgelucht toen de video van S.N. Goenka begon om 19.00 uur. Nu mocht ik ‘gewoon’ zitten, met de benen gestrekt. Goenka begreep duidelijk de moeilijkheden van de eerste dag. Hij noemde de geest (of je gedachten) een ontembare furie. ‘Na twee ademhalingen gaat hij er alweer vandoor’. Een zucht van herkenning ging door de zaal en ik dacht ‘hmmm, dan valt het mee: ik haal zelfs vijf ademhalingen’.
Bij de afsluitende meditatie van een half uur lukte het me opeens een kwartier lang mijn ademhaling te observeren, zonder dat ik afdwaalde. Dat gaf de meditatieburger moed en niet ontevreden viel ik in slaap.

Dag 2

Op deze dag was geen sprake van minder pijn. Sterker nog: de intervallen dat ik het uithield werden alleen maar korter. Ik besloot van de ‘kussen-methode’ op de ‘bankjes-methode’ over te stappen. Dit leek beter te gaan en ook het mediteren lukte iets beter. Op dag twee moest de ademhaling tot op het subtielste detail geobserveerd worden. Voel hoe de inkomende lucht iets kouder is dan de uitgaande lucht. Merk hoe de lucht de wanden van je neus raakt. Hoe je neusvleugels subtiel naar binnen en buiten bewegen bij elke ademhaling. Het was me nooit eerder opgevallen, maar nu wel. Door het observeren hiervan wordt de geest aangescherpt.

Alles leuk en aardig, maar ik zag het nut er nog niet erg van in. Ik bedacht dat ik deze ellende echt geen tien dagen lang zou volhouden. ‘s Avonds bij de videoles bleek Goenka opnieuw gedachten te kunnen lezen. In elk geval voelde hij feilloos aan hoe de cursisten zich na dag twee voelen. ‘Frustrerend, op dag twee gaat het slechts een klein beetje beter dan op dag één’. Dag twee is één van de dagen waarop veel mensen afhaken. Maar Goenka belooft een gelukkig(er) leven voor iedereen die het volhoudt. Nu was ik al tamelijk gelukkig (ik gaf mezelf eerder een 9 op de geluksschaal), maar vooralsnog scoorden deze twee dagen niet hoog. Toch zorgt de video voor voldoende nieuwsgierigheid en motivatie om in elk geval nog een dag te blijven. Even na 21.00 uur val ik als een blok in slaap. Nooit geweten dat niets doen zo vermoeiend kon zijn.

Dag 3

Ook het vroege opstaan op dag 3 leverde geen enkel probleem op. Het mediteren was fysiek nog steeds lastig, maar de concentratie ging steeds beter. Het aandachtsgebied voor de observatie werd verkleind tot het gebied rond de neusvleugels en onder de neus, op de bovenlip. Op deze dag moesten we proberen ‘sensations’, of ‘gewaarwordingen’ waar te nemen. ‘Sensations’ kunnen zijn koud, warm, droog, vochtig, jeuk, trillen, pijn, pulseren, stijf, etc. etc. De eerste uren nam ik nog niets waar. Waar is die kriebel aan je neus als je hem nodig heb? Maar opeens merkte ik dat ik mijn hart voelde kloppen onder mijn neus. En even later leken mijn neusvleugels stijf te worden. En weer even later leek mijn neus wel te ‘golven’.

Ondertussen hield ik het nog steeds niet langer dan een kwartier uit zonder van positie te veranderen en ik wisselde tussen kussen- en bankjes-methode. Gelukkig was ik niet de enige. Ik zag vrijwel iedereen worstelen. Er was een grote voorraad kussens en bankjes beschikbaar die als hulpmiddel gebruikt konden worden. Op de derde dag was alles inmiddels in gebruik genomen door cursisten die van alles probeerden om de pijn te verzachten. Precies in het midden torende de meubelmaker hoog boven iedereen uit. Hij had een complete troon gebouwd van kussens en bankjes. De meubelmaker bleef in elk geval dicht bij zijn leest. Het hielp hem overigens niet veel, want ik hoorde hem zeer frequent van positie wisselen. Op een bepaald moment donderde zijn hele bouwwerk in elkaar. ‘Pak gewoon een stoel’ dacht ik.
Als je het zitten echt niet volhoudt mag je namelijk ‘overstappen’ naar een stoel. Dat mediteert klaarblijkelijk minder goed, dus naar dat redmiddel wilde ik niet grijpen. Tijdens de cursus zijn drie mannelijke en 12 vrouwelijke cursisten overgestapt naar een stoel. Dit meld ik maar even om de mythe te ontkrachten dat vrouwen beter pijn kunnen verdragen… De jongen naast me heeft het net zo moeilijk als ik en moet ook elk kwartier de benen strekken. Ik maak er een sport van dit niet eerder te doen dan hij. Vast niet de bedoeling van Vipassana, zo’n competitie. De man voor me zit de hele dag doodstil en ik ben jaloers. Ik merk nu pas dat dit kamergenoot Chris is.

Die avond legde Goenka uit dat ons lichaam niet uit vaste massa bestaat, maar uit deeltjes die bewegen. En die veroorzaken dus de ‘sensations’. Die neem je normaliter niet waar, maar door de geest gedurende deze eerste drie dagen scherp te maken, kun je deze wel waarnemen. Deze eerste drie dagen waren dan ook nog geen Vipassana maar Anapana. Die zijn een voorwaarde om aan Vipassana te kunnen beginnen. Dit was de eerste dag dat ik niet over ‘stoppen’ dacht. Ik was benieuwd naar Vipassana en dat zou ik de dag erna leren.

Dag 4

In de morgen van dag 4 praktiseerden we nog steeds Anapana. Het aandachtsgebied werd nog verder verkleind en de G-spot van de Anapana meditatie blijkt het kleine driehoekje onder de neus te zijn. ‘s Middags maakten we dan eindelijk de overgang van Anapana naar Vipassana. Waar Anapana zich beperkte tot dat plekje onder de neus, verlegde Vipassana het aandachtsgebied naar het gehele lichaam. Bij Vipassana dien je de sensations op elk plekje van het lichaam – van top tot teen – waar te nemen. We begonnen op de kruin… Ik nam niks waar… Vervolgens via de schedel naar het gezicht… Ik voelde nog niks… de neus… ja die ‘deed het’ al langer en ook nu voelde ik die bewegen. Ik ‘scande’ mijn rechterarm, linkerarm en bij beide nam ik niks waar. Dan via mijn hals, borst, buik en…. wow, wat was dat!!! Mijn buik draaide en kolkte en ik kreeg bijna geen lucht. Dat was met recht een ‘sensation’ te noemen! Vervolgens de benen. Die sensation kreeg ik er gratis bij want die heet PIJN! Bovenbenen, knieën, ik voelde ze continu. Toch stoorde de pijn me inmiddels minder. Zo lang ik gewoon elk kwartier even ging verzitten hield ik het wel uit. En ook het feit dat mediteren goed gaat ging hielp hierbij. Vergelijk het met ski-les. Als je de beste in de klas bent voel je geen kou. Lukt het daarentegen voor geen meter, dan heb je het koud, dan heb je hoogtevrees en kap je er net zo lief mee.

‘s Avonds legde Goenka in de video les uit dat het lichaam niet uit vaste materie bestaat, maar uit deeltjes die bewegen. Dat was geen nieuws voor me. Wel nieuw voor me was dat de sensations die ik inmiddels kon waarnemen door deze bewegende deeltjes veroorzaakt werden. Het doel is alle sensations alleen maar te observeren (Vipassana betekent letterlijk ‘de dingen zien zoals ze zijn’) en daarbij ‘gelijkmoedig’ te blijven. Gelijkmoedigheid (‘equanimous’) was vanaf dat moment het keyword. Door alle sensations, prettig of onprettig, gelijkmoedig te observeren, ‘train’ je jouw lichaam en geest om ook op gebeurtenissen in het dagelijks leven gelijkmoedig te reageren. We zijn gewend om op gebeurtenissen te reageren, waarbij prettige gebeurtenissen resulteren in verlangen (craving), en onprettige gebeurtenissen in aversie (aversion). Op de laatste reageren we vaak met irritatie of boosheid waardoor we zaken nog erger maken. Door Vipassana zullen situaties waardoor ik normaliter boos, geïrriteerd of ongeduldig zou raken, in de toekomst minder impact op me hebben. Dat klonk goed. Niet dat er bij tijd en wijle een Badr Hari in mij ontwaakt, maar toegegeven: ik kan best geïrriteerd raken. En toegegeven: dan kan ik best fel reageren. En toegegeven: neem een willekeurige kast en je krijgt mij er zonder al te veel moeite op. En toegegeven: geduld is een schone zaak, maar helaas geen eigenschap van Sjaak. Maar of Vipassana dat allemaal oplost?

Dag 5

Op dag 5 blijven we het lichaam steeds van top tot teen scannen. Een ‘total body scan’ duurde bij mij ongeveer een kwartiertje en daardoor kon ik redelijk inschatten wanneer een sessie over was. Op een gegeven moment voelde ik overal wel ‘iets’. De buik bleef het heftigst reageren, maar ook mijn gezicht leek bij tijd en wijle wel te ‘morfen’. Toen werd er vriendelijk maar dringend verzocht tijdens de sessies van een uur, gedurende het gehele uur stil te blijven zitten. Dus niet meer elk kwartier even van houding wisselen, of de benen strekken. Na een half uur uur gingen de benen serieus pijn doen en tegen het einde was het gewoonweg niet meer uit te houden. ‘Zingen, gast, zingen!’ dacht ik. Het einde van iedere sessie werd namelijk ingeleid door het ‘chanten’ van Goenka (hier een ‘sample’). Echt mooi is het niet maar zeer welkom. Ik kwam dag vijf (letterlijk) met pijn en moeite door en aan het einde had ik wederom een serieus motivatie probleem. We waren inmiddels precies halverwege. De vijf afgelopen dagen leken wel twee weken te hebben geduurd. En nu zou ik nogmaals zo’n periode, dag in dag uit een beetje mijn lichaam moeten gaan zitten scannen? Met al die pijn? Ik moest er niet aan denken en ik dacht erover de volgende ochtend misschien wel eens de brui aan te geven. En ik was niet de enige: kamergenoot Chris bleek die dag opeens te zijn vertrokken. En ik dacht dat hij het zo gemakkelijk deed en was zelfs jaloers op zijn stilzitten.

Die avond bleek Goenka opnieuw feilloos aan te voelen wat wij als cursisten voelden. Het ging over ‘misery’, ellende. Ellende die veroorzaakt wordt door verlangen en aversie. Ellende die Vipassana allemaal zou gaan oplossen. Maar Goenka realiseerde zich dat voor ons die dag de ellende steeds na een half uurtje mediteren begon en na drie kwartier ondraaglijk werd. Dag vijf bleek inderdaad een breekpunt. Ook na deze dag houden veel cursisten het voor gezien. De videolessen van Goenka zorgden bij mij steeds voor een motivatie-boost, precies op het goede moment. Ze zijn leerzaam en Goenka brengt zijn wijsheid ook nog eens met heel veel humor. De videolessen voorkwamen dat ik tien dagen niet geleefd zou hebben (in het kader van ‘een dag niet gelachen, is….’). De pijn van het zitten bleek ook een functie te hebben. Gevoelens van pijn zijn ook sensations die je gewoon met gelijkmoedigheid moet observeren. Op die manier zou de pijn te verdragen zijn. Zou het echt zo eenvoudig zijn?

Dag 6

Op dag 6 probeerde ik hetgeen ik hiervoor beschreef toe te passen. Gewoon de pijn observeren. Nadat ik mijn focus van het pijnlijke been verlegde werden deze minder heftig. Het is niet dat ik niks meer voelde, maar het lukte me inderdaad met veel minder pijn en moeite het uur vol te houden. Die middag begon Goenka op een bepaald moment met chanten terwijl ik nog niet eens zat te wachten op zijn stem! Dat het zo eenvoudig is pijn te verdragen! Hadden we die les niet op dag 1 kunnen krijgen? De motivatie kreeg weer een boost en er mee stoppen speelde niet meer door mijn hoofd. Ik zou hier een succes van maken, iets wat Goenka ook steeds voorspiegelt. ‘Work patiently, work dilligently, you are bound to be successfull, bound to be successfull’  klinkt het meerdere malen per dag.

Dag 7

De zevende dag borduurde voort op het blijven toepassen van dezelfde techniek. Deze dag scanden we van top tot, maar ook van teen tot top. En we leren de benen en armen simultaan te scannen. Variaties op hetzelfde thema dus, maar het ging me goed af. De buik gaf nog steeds de heftigste sensations, maar wel iets minder dan de dag ervoor. Goenka heeft ons geleerd dat dit de opgeslagen ‘sankaras’ zijn die aan de oppervlakte komen. Sankaras zijn in je lichaam opgeslagen reacties op gebeurtenissen die ‘iets’ met je doen, zowel in positieve als in negatieve zin. Deze komen door de Vipassana meditaties naar boven en ‘lossen op’ (waarna er weer nieuwe boven zullen komen). Wat precies weet ik niet, maar bij mij lag er dus ‘iets’ in mijn buik opgeslagen wat tijdens het mediteren naar boven kwam.

Dag 8

Halverwege dag 8 voelde ik me plotseling erg neerslachtig en had als niet eerder daarvoor zin om te vertrekken. Mijn verstand zei me echter dat dit nergens op sloeg: opgeven met de finish in zicht, en ik deed dit dan ook niet. Maar ik had echt totaal geen zin meer. Wel merkte ik die middag dat de sensations bij mijn buik veel minder werden en bijna even subtiel als op de rest van mijn lichaam. Twee uur later voelde ik me beter en vrolijker dan dat ik me de hele week tot dan toe gevoeld had. Volgens de leraar was dit heel gebruikelijk. Bij het naar de oppervlakte laten komen van de ‘sankaras’ komt er ‘oud zeer’ boven, wat dus snel weer verdwijnt. Onvoorstelbaar hoe snel dit ‘oplost’. Ik zal er niet als enige last van gehad hebben want gedurende de week barstten er meerdere malen (vrouwelijke) cursisten in huilen uit tijdens het mediteren. En op deze dag verliet een andere cursist alsnog de cursus…

Dag 9

De opgewektheid hield ook op dag 9 aan. Goenka gaf aan dat dit de laatste dag is dat er serieus gewerkt kan worden. Immers, op dag tien mag er weer gesproken worden en dan kan er niet meer echt serieus gemediteerd worden, aldus Goenka. Ik was zo fanatiek dat ik zelfs in de pauze na de lunch door mediteerde. Geen tijd te verliezen. Inmiddels wist ik het lichaam te scannen met een ‘free-flow’ waarbij je snel van top tot teen in één keer het lichaam scant, zonder bij elk lichaamsdeel afzonderlijk stil te staan. Tevens leerden we, naast het scannen van de oppervlakte van het lichaam, ook op de binnenkant van het lichaam te focussen. Ook aan de binnenkant van mijn buik bleken er nog flinke sensations te zitten. Door te blijven mediteren ontdoe je je op deze manier van ‘onzuiverheden’. Die avond stelde Goenka nog wel even de verwachtingen naar beneden bij. Van de tien situaties of gebeurtenissen waar ik normaliter geïrriteerd op zou reageren, zal ik nog negen keer hetzelfde reageren. Maar, negen keer zal acht keer worden, vijf keer worden, etc. Ik laat me verrassen…

Dag 10

Deze dag begint met een zogeheten Metta meditatie. Dit is een liefde- en vriendelijkheidsmeditatie. Je wenst hierbij eerst jezelf ‘iets’ goeds toe (gezondheid, liefde, kracht, energie, etc) en vervolgens anderen. Dat kunnen dierbaren zijn, maar ook mensen met wie je in onmin leeft.  

Vanaf 10 uur ‘s morgens mochten we weer praten. De meubelmaker hield vanaf dat tijdstip niet meer op en ook anderen hadden duidelijk naar dit moment verlangd. Bij mij viel dat nog wel mee en besloot zelfs eerst nog een uurtje door te mediteren. Daarna deed ook ik mee aan de babbelbox. Ik was met name nieuwsgierig naar de ervaringen van cursisten die al meerdere keren Vipassana gedaan hadden. Want ook al ervoer ik inmiddels de positieve krachten van Vipassana: ik kon me niet voorstellen dit ooit nog een keer te doen. Voor sommigen bleek Vipassana hun redding. Mensen met serieuze agressie problemen, verslavingsproblemen of terugkerende depressies, hadden deze issues door Vipassana weten op te lossen. De meeste cursisten kwamen echter – net als ik – niet om een specifiek probleem op te lossen, maar om zich er beter door te voelen. En dat was absoluut zo. Ik voelde me uitstekend die dag en zo te merken alle andere cursisten ook. De sfeer werd zelfs wat uitbundig. Ik stelde voor die avond een bonte avond te houden, maar die grap werd niet door iedereen begrepen. Het blijft een serieus gebeuren natuurlijk.

Afsluiting

De volgende morgen werd ik opgehaald door mijn vriendin en we reden samen naar huis. Was ik na tien dagen helemaal ‘zen’? Dat niet. Eerlijk gezegd had ik me toch af en toe kunnen ergeren. Aan die gast die zó traag was, dat het wel leek of hij in slow motion zijn eten stond op te scheppen. Ik zorgde er altijd voor niet achter hem in de rij te staan. Of aan die kerel die altijd met zijn armen gekruist op zijn rug liep. Altijd! Het zou me niet verbazen als hij zelfs zo sliep. Dat doe je toch niet? Je armen horen langs je lichaam. Desnoods je handen in de zakken, maar niet op je rug. En aan die ouwe die te pas en te onpas scheten liet. Weliswaar buiten, maar toch. Ik noem dat geen nobele stilte. Maar verder voelde ik me prima en heel relaxed.

We besloten nog even te gaan tanken in België. Het was zondagochtend en rustig bij het tankstation. Precies bij de pomp die ik moest hebben stond echter een auto. De bestuurder was aan het afrekenen, maar bleef gezellig staan kletsen bij de kassa. Even dacht ik ‘schiet eens even op!’ maar was me daar direct bewust van. En ik was me bewust dat het onzinnig was me daar druk over te maken: ik had niet eens haast. Toen ze eindelijk bij de auto terug kwam lachte ik haar toe. “Op één van de tien situaties heb ik alvast anders gereageerd” dacht ik. Over volgende negen mag ik me gewoon opwinden.

Het leven na Vipassana

Vipassana heeft een positieve uitwerking gehad. Ik heb lange tijd de rust en concentratie kunnen bewaren. Zeker omdat ik het mediteren nog maanden volgehouden heb. De scherpte en concentratie zorgden ervoor dat ik binnen een paar maanden mijn boek heb kunnen afmaken. Daar was ik een maand of drie voor mijn Vipassana mee begonnen. Maar om eerlijk te zijn stond er nog erg weinig op papier. Een writers block is in mijn ogen ook niets anders dan een bedachte term voor een combinatie van uitstelgedrag en gebrek aan focus. Na Vipassana was daar geen sprake meer van. Het boek schopte het tot nummer drie in de top-tien reisverhalen van Bol.com. En voor iedereen die Vipassana gedaan mag de e-reader versie voor nop krijgen. Stuur een e-mailtje naar sjaakz@gmail.com en geen aan of je ePub of PDF formaat wilt ontvangen.

Iets voor jou?

ondanks dat het zwaar is kan ik het iedereen aanraden. Onvoorstelbaar hoe het toepassen van een betrekkelijk eenvoudige techniek zo’n impact kan hebben. Want Vipassana is voornamelijk een training in techniek. Er is niets zweverigs of religieus aan en de techniek werkt. Of je nu Christen, Moslim, Jood of Hindoe bent. Voor het geld hoef je het in elk geval niet te laten. Je hoeft niets te betalen voor de cursus, zelfs niet voor het verblijf of het eten. Eten wat vegetarisch, lekker en prima verzorgd is. Wel word je gevraagd een donatie te doen, zodat je iemand anders ook de kans geeft Vipassana te doen. Een heel mooi systeem dat goed werkt. Want iedereen is zo enthousiast dat de donaties de kosten ruim dekken .

Als je meer wilt weten, de eerder genoemde film The Dhamma Brothers geeft een mooi beeld en ook Doing time, doing Vipassana is een mooie documentaire. Voor video’s van Goenka zie dit kanaal.

Maar je mag ook altijd contact met mij opnemen.

Sjaak

sjaakz@gmail.com

en zo heb in zo’n 100 uur gezeten…

Worden de verschillen nu echt te groot?

Er wordt al tijden over gediscussieerd. Zijn de verschillen nu wel of niet te groot geworden? En hoe schadelijk is deze mate van ongelijkheid? Links en rechts buitelen over elkaar heen. De een vindt ongelijkheid goed, de ander zegt dat het altijd dezelfden zijn die aan het langste eind trekken. Ik ben het met de laatste groep eens. De verschillen zijn écht veel te groot geworden.

Uiteindelijk trekken Bayern Munchen, Barcelona, Manchester, Madrid of Milaan altijd aan het langste eind. En dat is niet vreemd gezien de ongelooflijke ongelijkheid in begrotingen. Waar Spanje economisch gezien het zwakke broertje in Europa is, kan het op voetbal gebied onbeperkt schulden maken. De twee Madrileense finalisten van de laatste Championsleague hadden gezamenlijk een miljard(!) schuld. Ter vergelijk: de totale begroting van alle Nederlandse eredividieclubs is 400 miljoen.

Los van het feit dat dit totaal oneerlijk is, maakt het vooral het voetbal er niet leuker op. Het gevolg is namelijk dat clubs uit brave landen zoals Nederland bij voorbaat al geen schijn van kans maken de eerste ronde door te komen. Al jaren spelen de Nederlandse deelnemers aan de Championsleague tijdens de groepswedstrijd om de niet meer dan de derde plaats. De derde plaats die recht op… deelname aan knockout-fase van de Europaleague.

Dan zou het bijna logischer zijn om daar direct al aan mee te doen. Ik denk dat het voor spelers en publiek van PSV en Feyenoord leuker is om een spannende groepsfase tegen clubs als Panathinaikos, Dinamo Moskou, Standard Luik en Sevilla te beleven, dan als speelbal te fungeren voor de Europese voetbal-elite. En laten we ons vooral niet veel beter voelen dan dit soort clubs. Zo heeft Sevilla bijvoorbeeld een hogere begroting dan Ajax en PSV en won het de afgelopen tien jaar al drie keer de Europa league.

De reden dat alle clubs een bijrol in de Championsleague prefereren boven een spannende competitie in de Europaleague heeft natuurlijk met geld te maken. De verdiensten in de Europaleague zijn maar een fractie van die van de Championsleague. Ajax verdient sowieso meer dan 15 miljoen aan deze Championsleague. Vermoedelijk meer dan een Europaleague finalist verdient. En dat terwijl dit trieste clubrecord gebroken werd en de rol van Ajax beperkt bleef tot onderstaande. En het vreemde feit doet zich nu voor dat PSV en Feyenoord zich al geplaatst hebben voor de knockout-fase van de Europaleague en Ajax dat nog voor elkaar met zien te krijgen.

Het serieus doorvoeren van Financial FairPlay kan en zal helpen dit probleem op te lossen. Miljoenenschulden zoals in Spanje moeten verboden worden. En wat mij betreft mag er ook wel wat geld van de Championsleague naar de Europaleague vloeien. Een beetje nivelleren dus. Of begin ik nu echt als Piketty te klinken?

ALS je de ijswateremmers zat bent…

Lees dan dit stukje even.

Vorige week stond er een stuk in het NRC van iemand die zich afzette tegen de één van de meest succesvolle en originele fondswervingsacties ooit. De bucketwaterpret is over. Gelukkig maar. schreef Yaël Vinckx. Gelukkig voor haarzelf bedoelde ze. Want ze vond de filmpjes irritant en ergerde zich. “Net zo min als het bij kanker draait om het beklimmen van de Alpe d’ Huez, draait het bij ALS om een emmer waterpret” meende Yaël. Ze noemde het emotionele filmpje, waarin ALS-patiënt Anthony Carbajal vertelt enorm dankbaar te zijn voor de actie, een PR-stunt. “En dat terwijl de ALS-stichting eerder met zo’n geweldige campagne kwam”.

Ik ergerde me ook. Niet aan de ijswateremmerfilmpjes, al was ik die ook al snel zat. Ik ergerde me Yaël die ‘zo blij was dat de waterpret over was’. Ik ergerde me aan de arrogantie van iemand die zich ver verheven voelde boven ‘het klootjesvolk dat een emmer water over zich heen gooit’. Ik ergerde me dat iemand niet begrijpt wat de essentie van een fondswervingsactie is. Het gaat namelijk niet om goede smaak of om het winnen van een reclame-award. Al smeren mensen zich in met pindakaas en doen ze de vogeltjesdans op een waterfiets. In zo’n geval heiligt het (goede) doel de middelen. Het gaat er om dat er geld opgehaald wordt. De meer dan 100 miljoen opgehaalde euro’s door de icebucketchallenge maken dit de succesvolste ALS-campagne ooit.

Als je al een punt van kritiek wilt hebben op deze inzamelingsactie, dan is het dat deze wellicht kannibaliseert op andere goede doelen. Mensen geven hun (liefdadigheids)geld meestal maar één keer uit. En het is een feit dat malaria of een ziekte als kanker jaarlijks meer dan 1000 maal zoveel sterfgevallen veroorzaken dan ALS. Niet dat we daarom minder aan ALS moeten doneren, maar wel meer aan andere goede doelen. Daarom besloot ik samen met mijn favoriete zwager Tony, komend weekend de Dam-tot-Damloop te gaan lopen om geld op te halen voor het Wereld Kanker Onderzoek Fonds. En daar komt de aap uit de mouw: dit blog is inderdaad een ordinair verzoek tot sponsoring. Dus als je ook vindt dat er meer geld voor kankeronderzoek nodig is, wil je me dan met een tientje (of zo) sponsoren?

Nu moet ik helaas melden dat mijn achillespezen het vorige week tijdens het trainen voor de Dam-tot-Damloop begaven en ik daardoor niet meer mee kan doen. Maar ik vind dat noch het kanker onderzoekfonds, noch Tony daar de dupe van mag zijn. Vandaar dit blog. Want zeg nu zelf: stel dat je bij de vorige alinea besloten had mij te sponsoren, dan had je toch niet mij gesponsord, maar het kanker onderzoekfonds? Dus per saldo maakt het eigenlijk niet zoveel uit dat ik dit jaar niet kan lopen (alhoewel ik dat graag had gedaan). Sponsor daarom de andere helft van team Tony&Sjaak. En dat kan hier: http://www.inactietegenkanker.nl/acties/tony_stoffels/tony-loopt-voor-het-onderzoek-tegen-kanker/actie.aspx.
Namens het kankerfonds, namens Tony en namens mijzelf: dankjewel!

 

 

Lowlands gemist

Afgelopen weekend zou mijn tiende Lowlands geweest zijn. Maar dit jaar was ik Sjaak Afhaak. De aantrekkingskracht van wat ik ooit het leukste festival van Nederland vond, nam de laatste jaren langzaam maar zeker wat af. Er was niet één aanwijsbare reden. Gewoon een gevoel. Een optelsom van niet al te imponerende lineups en het gevoel steeds iets meer uitgeknepen te worden. Bijvoorbeeld door de elk jaar flink duurder wordende tickets. Nu bestaat er nu eenmaal zoiets als inflatie, maar als ik de CBS-consumentenprijsindex op de Lowlandskaartjes loslaat, zou een kaartje dat in 2006 nog € 117,50 kostte dit jaar € 137,- mogen kosten. Maar een Lowlands-kaartje kostte in 2012 al € 185,-. Als gevolg van de BTW verhoging die doorberekend moest worden. Maar toen de BTW verlaagd werd merkten bezoekers dit niet in de portemonnee.

Ook de drankprijzen stegen bij Lowlands sneller dan bij het CBS. Nu was het sympathiek dat je bij Lowlands een halve liter – al dan niet sterke – drank mee mocht nemen, het festivalterrein op. Maar daar was sinds kort een ontmoedigingsbeleid voor bedacht: een loketje bemand door twee personen waardoor er zo’n lange rij stond dat je die optie maar liet zitten. Je kon je drankuitgaven nog wel beperken door je lege bekertjes weer in te leveren. Voor tien bekertjes kreeg je een nieuw biertje. In 2013 waren dit 11 bekertjes geworden. Stuk voor stuk kleinigheden die bij elkaar opgeteld zorgden voor een licht verminderd gevoel.

Toen de eerste mail voor de kaartverkoop van 2014 binnenkwam bleek een kaartje opnieuw een tientje duurder te zijn, werd er parkeergeld (€ 15,- tot 25,-per auto) geïntroduceerd en had men besloten het statiegeldsysteem op te heffen. Een policy-wijziging die Lowlands zo’n tien procent extra drankomzet oplevert, want de bekertjes parasieten zorgden er wel voor dat er geen bekertje verloren ging. TIEN PROCENT! Dat is geen klein bier en iedereen snapt waarom het afgeschaft is. Festival directeur Van Eerden verklaarde “Je neemt de impopulaire maatregelen in één keer, dat heb ik van het kabinet geleerd.” Misschien had hij ook kunnen leren dat het kabinet daardoor niet bepaald populair is geworden.

Ik besloot deze keer maar eens te wachten met kopen van een kaartje. En ik bleek niet de enige met een tanend Lowlandsgevoel. Zonder hierover afspraken gemaakt te hebben, besloten meer vrienden een jaartje over te slaan. Uiteindelijk was Lowlands pas op 13 mei uitverkocht. En dat terwijl Pinkpop – dat het jarenlang moest afleggen tegen Lowlands – dit jaar voor het eerst in één dag was uitverkocht. Nu kun je denken: “niks aan de hand, uitverkocht is uitverkocht, of dat nu in één dag of vijf maanden gebeurt.” Maar toch. Dit kan een kentering betekenen. Voor de 2015 editie zullen niet veel mensen op de dag dat de kaartverkoop begint bestellen. Eerst maar eens wachten wat de line-up is. En terecht. Of maar eens kijken wat voor andere leuke festivals er nog meer zijn. Lowlands zal zijn stinkende best moeten doen. En terecht. Misschien zelfs de prijzen een keer laten zakken. Zou een mooi gebaar zijn. En eigenlijk ook best terecht.

Een weekje geleden was ik nog blij met mijn besluit een jaartje over te slaan. De line-up was inderdaad niet super en de weersvoorspellingen matig. Prima om het een keer via TV te volgen.
En toen werd het vrijdag… Het weer bleek mee te vallen. Diverse vrienden waren wel gegaan. De whatsapp’jes die ik kreeg hakten er in. Net zoals de foto’s op Facebook. De rokende schoorstenen. De nieuwe Bravo tent. Optredens van Imagine Dragons, Stromae en Gesaffelstein. Lowlands op TV was niet leuk. Ik hoorde daar te zijn. Ik bleek serieus aan FOMO te lijden. Dit wil ik niet nogmaals meemaken. Dus Lowlands: doe je best volgend jaar. Wie weet kan ik dan alsnog mijn tweede lustrum vieren!

In godsnaam, je bent contactpersoon buitengebied gemeente Olst-Wijhe, trek iets leuks aan, en gedraag je een keer niet!

Deze week verscheen er een brief in de Volkskrant naar aanleiding van het fanatieke meeleven en juichen van ons koninklijk paar. Je ziet in het filmpje Willem Alexander, zoals de meeste Nederlandse schaatsliefhebbers, fanatiek meeleven, in spanning zitten en juichen als de gouden medaille een feit blijkt. Als je niet zou weten dat hij koning is zou je hem voor gewone schaatsliefhebber aanzien.

Ik moest terugdenken aan de enige keer dat ik Willem Alexander persoonlijk ‘ontmoet’ heb. Dat was na de wedstrijd Nederland – Ierland tijdens het WK voetbal van 1994. Nederland had Ierland verslagen en Nederlanders en Ieren vierden dat gezamenlijk op Church Street Station in Orlando. Opeens werden we opzij geduwd door wat mannen in pakken. Wat bleek: Willem Alexander was er ook en de pakken waren zijn beveiligers. Wim-lex liep mee in de polonaise, voetbalshirtje aan en biertje in de hand en hij liet zich door vele Nederlandse supporters op de schouders slaan en ik sloeg mee. Aan de bierbuik te zien studeerde hij nog. ‘Nu kan hij dit nog doen, dat zal later wel anders zijn’ dacht ik toen.

Twintig jaar later is hij koning. Verder lijkt er weinig veranderd, want hij gedraagt zich nog steeds als sportliefhebber. Meer Oranjefan dan Oranje. Volkomen begrijpelijk dat hij zijn privileges gebruikt om dit van zo dichtbij mee mag maken. Eén van de weinige momenten dat ik hem benijd. Ik vond het mooi dat hij er zich niet van bewust leek dat er camera’s op hem gericht stonden. Hij bewees echt geen protocol-fetisjist je zijn. 
Maar niet iedereen vond het mooi. Roelien Dekker uit Wijhe in elk geval niet. Uit haar smeekbede ‘In godsnaam, je bent koning, trek een pak aan, en gedraag je‘ werd dat duidelijk. Als je schaatsers hartstochtelijk toejuicht ben je een corpsbal en is je vrouw een lekker blond mokkel. Dan lal en hos je, lach je te hard en drink je te veel bier, zo vulde Roelien het plaatje in. Met een goed glas wijn in de hand schaamde ze zich er zelfs voor. Wat moest Poetin wel niet van dit stel denken?

Ik dacht alleen maar: hoe kan iemand in vredesnaam zo zuur zijn? Wat is er dan met je gebeurd? Zou ze in haar studententijd door corpsballen aangerand zijn? Ik kreeg zelfs een beetje medelijden. Gelukkig hebben we Google en viel alles op zijn plaats. Vandaar mijn welgemeende advies voor Roelien: “In godsnaam, je bent contactpersoon buitengebied gemeente Olst-Wijhe, trek iets leuks aan, en gedraag je een keer niet!”

Roelin, maak je vooral geen zorgen om wat Poetin denkt van ons bierdrinkende koningspaar!

Pensioentip van de Marlboro Man

Deze week overleed de Marlboro Man op 72 jarige leeftijd aan COPD; niet geheel verrassend het gevolg van jarenlang roken. En zo maakt hij postuum opnieuw reclame, maar nu voor het stoppen met roken. Gezondheid en – vooral bij vrouwen – een oudere huid zijn de belangrijkste redenen om met roken te stoppen. Daarna komt pas het financiële aspect van roken, maar dat aspect wordt echter schromelijk onderschat. En dat komt door je pensioen.

Als ik een roker vraag of hij weet hoeveel die hobby hem ongeveer per week kost, komt er een antwoord dat ergens tussen het tientje (de gelegenheidsroker) en de 50 euro (de kettingroker) ligt. Prijzig, maar blijkbaar nog niet duur genoeg om ermee op te houden. Als ik rokers vraag of ze zouden stoppen als het roken tweemaal zo duur zou worden, zeggen de meesten dat ze dat in dat geval inderdaad zouden doen. Nou beste rokers, stop dan maar meteen want het is nu al zeker tweemaal zo duur. Ik reken even voor. Wanneer je met pensioen gaat, krijg je (meestal) een uitkering tot aan je dood. Die dood komt bij rokers gemiddeld vijf (bron: CBS) tot tien (bron: KwF Kankerstichting) eerder. De gemiddelde resterende levensverwachting – dat is het aantal jaar dat je nog leeft vanaf je 65ste – is volgens het CBS voor een man 17,9 jaar, dus vanaf de pensioenleeftijd van 67 nog 15,9 jaar. Als ik de schatting hanteer van ‘vijf jaar eerder dood’ van het CBS, is de resterende levensverwachting voor een rokende man dus nog maar (15,9 – 5 =) 10,9 jaar. Als roker betaal je echter wel evenveel pensioenpremie als een niet-roker. Een roker betaalt dus bijna een derde te veel aan pensioenpremie, gezien zijn kortere levensverwachting.

In mijn vorige blog liet ik zien dat werknemers in Nederland op dit moment zo’n 30 procent van hun salaris aan AOW en pensioenpremie kwijt zijn. Dat komt dus overeen anderhalve dag per week. Als we anderhalve dag per week werken voor ons pensioen, dan werkt de roker ongeveer een derde daarvan – een halve dag per week – voor het pensioen van de niet-roker.Voor een modaal salaris komt een halve dag nettoloon neer op zo’n 45 euro (dus als je tweemaal modaal verdient tweemaal zoveel, etc.). Tel dat op bij de directe kosten voor het roken en je hebt de totale kosten van roken te pakken. Voor de meeste rokers betekent dit dat roken uiteindelijk ruim tweemaal zoveel kost als ze al dachten. Dus als het gegeven dat de helft van de rokers overlijdt als gevolg van zijn ‘hobby’ en tevens een kwart het pensioen überhaupt niet haalt nog niet genoeg reden zijn om te stoppen, zijn deze extra kosten het misschien wel. Want je wilt vast langer van je pensioen genieten dan de Marlboro Man gedaan heeft,.

 

 

 

ZZP’ers en pensioen

Vorige week was het weer zover. Een ambtenaar pleitte voor verplicht pensioen voor ZZP’ers. Weliswaar de  hoogste ambtenaar van het Ministerie van Economische Zaken, maar toch een ambtenaar. Iemand die zijn leven lang veilig in loondienst is geweest en die denkt te weten wat het beste is voor de ZZP’er. Recent was ik panellid bij de Pensioenexpeditie waar aan de mensen in de zaal de vraag werd gesteld: ‘Moeten ZZP’ers verplicht worden te sparen voor hun pensioen?’ Ruim de helft van de deelnemers stak zijn hand op. Toen ik vervolgens vroeg: ‘Wie van jullie is zelf ZZP’er?, gingen alle handen weer naar beneden. Het is makkelijk beslissen over een ander.

Pensioen verplichten druist tegen het principe van vrij ondernemerschap in. Veel mensen gaan voor zichzelf beginnen, juist omdát ze over bepaalde zaken zelf willen beslissen. En zeker als startende zelfstandige wil je al het geld dat je verdient investeren in je bedrijf en niet verplicht een deel daarvan opzij leggen voor pensioen. Als je voor jezelf begint geef je zekerheiden op en daar krijg je vrijheid voor terug. Een ZZP’er heeft flexibiliteit te bieden en dat is waar veel werkgevers naar op zoek zijn. Daar moeten werkgevers dan wel extra voor betalen, want de ZZP’er heeft ten opzichte van een medewerker in vaste dienst extra kosten zoals die voor pensioen en arbeidsongeschiktheidsverzekeringen. Maar aan dat extra betalen schort het nogal eens door de huidige arbeidsmarkt en ZZP’ers krijgen vaak nauwelijks meer betaald dan iemand in loondienst.

Tegelijkertijd is er een (groeiende) groep ZZP’ers die eigenlijk helemaal niet ondernemend is en die liever een vast contract zou hebben. Mensen die hun baan verloren hebben en dan maar ZZP’er geworden zijn. Die mensen zijn feitelijk gedwongen en ik noem ze daarom ZZK’ers: Zelfstandigen Zonder Keuze. Voor die mensen is het te hopen dat ze uiteindelijk gewoon weer in loondienst terechtkomen, wanneer over een poosje de arbeidsmarkt weer zal aantrekken, misschien mede geholpen door de uitstroom van Babyboomers. En dan zullen tevens de échte ZZP’ers weer tarieven kunnen vragen, waardoor ze die extra kosten zoals voorzieningen voor de oude dag kunnen dragen. En heb met de échte zelfstandigen geen medelijden, die redden zich heus wel.  Bovendien bestaat er altijd nog een vangnet dat AOW heet

Voor zelfstandigen bieden de broodfondsen een mooi alternatief voor de dure arbeidsongeschiktheidsverzekeringen. Wel moet er nog een goede, eerlijke en eenvoudige pensioenoplossing komen die aansluit op de wensen van zelfstandigen. En die komt er binnenkort al. Maar dat is niet die van de FNV zelfstandigen. Welke pensioenoplossing dit wel is? Daarover schrijf ik een volgende keer meer.

 

Jongeren, kijk eens goed naar deze berekening (en kom in opstand)

“Ons pensioenstelsel is oneerlijk, star, paternalistisch en zijn doel voorbijgestreefd” (uit: ‘Het Nieuwe Werken aan je pensioen’)

Jongeren zijn zwaar de dupe van ons huidige pensioenstelsel. Ze moeten een hoger percentage van hun salaris in de pensioenpotten storten dan de huidige gepensioneerden gedaan hebben, ze beginnen vier jaar eerder met het betalen van pensioenpremie dan de huidige gepensioneerden, ze moeten zes jaar langer werken voordat ze met pensioen mogen, en het resultaat is een pensioen dat naar schatting niet veel meer zal zijn dan 50 procent van het gemiddeld verdiende salaris, zo berekende Syntrus Achmea een jaar geleden al. Hoe duidelijk kan het zijn dat jongeren zwaar, zelfs zeer zwaar de dupe zijn van ons oneerlijke pensioenstelsel?

Toch zijn er ook geluiden van mensen die het tegendeel beweren. Twee weken geleden verscheen op het economenforum ‘Me Justice’ het stuk ‘Eet ik het pensioen van mijn kinderen op? Wat een onzin!’ van Prof. Dr. Joop Hartog (1946). Hartog probeert met een onbegrijpelijke formule (voor mij althans, maar ik ben geen professor) duidelijk te maken dat hij niet teveel pensioen krijgt ten opzichte van de pensioenpremie die hij gedurende zijn carrière heeft betaald. En afgelopen week verscheen er een stuk in de Volkskrant met de titel ‘Jongeren krijgen het net zo goed als babyboomers’ van docent financiële economie Frank W. van den Berg (1948). Deze gooit het maar weer over de boeg van ‘de kunstmatig laag gehouden rekenrente’. Hij goochelt wat met cijfers en – dat weet deze visionair zelfs zeker – binnenkort gaat de rente omhoog en dan verdwijnen de pensioenproblemen als sneeuw voor de zon.

Ook pensioenfondsen proberen mensen met rekensommetjes gerust te stellen. Peter Borgdorff (1953), directeur pensioenfonds Zorg en Welzijn berekende in zijn blog dat een fictieve mevrouw Vermeer wel vijf maal zoveel aan pensioen ontvangt als zij ingelegd heeft. Twee maanden later rekende hij aan de hand van mevrouw Van Hall voor dat deze zelfs zes maal zoveel aan pensioenuitkering krijgt als ze ingelegd heeft. Zonder onderbouwing prognosticeerde Borgdorff dat dit voor jongeren nog steeds wel 3,5 maal zal zijn, maar op het verzoek dezelfde berekening voor een 25-jarige te maken kwam geen reactie. Pensioenfondsen beweren vaak dat het pensioen dat mensen krijgen maar voor 20 procent uit de inleg bestaat, en voor 80 procent uit het rendement dat het pensioenfonds heeft gemaakt. Misschien is dat zo voor de mensen die nu met pensioen gaan, maar voor jongeren die nu starten zeker niet.

Jongeren moeten niet in slaap worden gesust met rekensommen, maar juist wakker. Ik zal daarom eens op een heel andere manier voorrekenen dat jongeren zwaar gedupeerd worden.  We nemen een jongeman die op zijn 21ste gaat werken. Laten we ervan uitgaan dat de pensioenleeftijd 67 blijft (wat niet zo is) en dat de resterende levensverwachting gelijk blijft. De resterende levensverwachting is het aantal jaren iemand nog leeft na zijn 65ste. Dat was in 2012 volgens het CBS voor mannen 17,9 jaar, dus vanaf  67 is dat nog 15,9 jaar (wat ik zal afronden op 16). Overigens ligt de levensverwachting van iemand van 21 lager – je kunt immers ook overlijden voor je 67e – maar ik ben coulant en reken toch met 16 jaren. Dat betekent dat deze jongeman 46 jaar lang zal werken – en premie zal betalen – en daarna nog gemiddeld 16 jaar pensioen en AOW zal ontvangen.

Hoeveel betaalt hij (samen met zijn werkgever) daarvoor? De AOW premie is 17,9 procent over de eerste twee belastingschijven. Als pensioenpremie reken ik met 25 procent, hetgeen op dit moment een beetje het gemiddelde is van een aantal grote pensioenfondsen (ABP, PFZW, PMT). Welk percentage van het totale inkomen iemand exact betaalt, is niet voor iedereen gelijk. Het hangt namelijk af van de hoogte van het salaris, maar grof gezegd komt het erop neer dat deze jongeman zo’n 30 procent van zijn totale inkomen kwijt is aan pensioen- en AOW-premies. DERTIG PROCENT! Er wordt wel eens gezegd ‘je werkt één dag per week voor je pensioen’. Eén dag per week zou betekenen 20 procent, dus 30 procent komt overeen met anderhalve dag per week. En het kan zelfs – afhankelijk van je salaris – nog meer zijn.

Als ik dat percentage op het aantal werkzame jaren loslaat, zien we dat deze jongere dus 30 procent van 46 jaar = 13,8 jaar van zijn leven werkt voor ‘zijn’ pensioen. Dat pensioen duurt – zo zagen we – gemiddeld nog 16 jaar. Hanteren we – ondanks de lagere voorspellingen van Syntrus Achmea – de norm van 70 procent van het gemiddelde inkomen, dan komt 16 jaar pensioneren overeen met (70 procent van 16 jaar =) 11,2 jaar werken. Maar deze jongere heeft zelfs 13,8 jaar voor zijn pensioen gewerkt! Deze jongere betaalt dus in absolute zin, dus als we het rendement niet eens meerekenen, zelfs al meer aan premie dan hij ooit terug zal ontvangen! Oftewel, hij krijgt nog niet eens zijn ingelegde geld terug aan pensioen…

Op pensioenoverzichten (zoals mijnpensioenoverzicht.nl) is niet te zien hoeveel premie iemand uiteindelijk betaald heeft. Veel mensen zouden (terecht!) willen zien wat ze totaal betaald hebben. Toen de pensioenfederatie hiernaar gevraagd werd in een Zembla uitzending was het excuus dat het pensioenoverzicht hierdoor alleen maar complexer zou worden en dat dit cijfer ophoesten technisch heel ingewikkeld en duur was. “Tot op heden is het voor een pensioenfonds een irrelevant gegeven” zei de heer Riemen. Voor een pensioenfonds wellicht, maar voor een deelnemer die een fors deel van zijn salaris verplicht dient af te staan is dit zeer relevant. Zeker als hierdoor zichtbaar zou worden dat hij uiteindelijk niet eens zijn inleg terug krijgt. Daarom denk ik dat pensioenfondsen deze bedragen nooit gaan vermelden. Jongeren zullen hierdoor acuut  het vertrouwen in ons pensioenstelsel opzeggen.

Niet voor niets zette ik de geboortejaren van Joop Hartog, Frank W. van den Berg en Peter Borgdorff erbij. Babyboomers hebben er belang bij het huidige stelsel in stand te houden en proberen jongeren gerust te stellen dat het allemaal wel goed komt. Die jongeren dienen hun aanstaande pensioen op te hoesten. Maar het komt niet goed en jongeren moeten in opstand komen.

Voor de duidelijkheid: ikzelf ben geen jongere. Ik ben van de generatie X. Ik ben niet ‘voor jongeren’ of ‘tegen ouderen’. Ik ben wel tegen oneerlijkheid. En ons pensioenstelsel is buitengewoon oneerlijk en moet daarom op de schop.

     

       Hartog              Van den Berg          Borgdorff

De hoogste uitkeringen en protesteren voor nog meer

Gisteren kwam het nieuwe OESO-rapport ‘Pensions at a glance 2013’ uit. Hieruit bleek dat Nederland de hoogste pensioenuitkeringen heeft van alle OESO-landen. Gepensioneerden krijgen hier maar liefst 91,4 procent van hun gemiddeld verdiende loon. Bij het vorige OESO rapport uit 2011 stonden IJsland en Griekenland(!) nog boven Nederland. Daarnaast geeft het nieuwste rapport aan dat onder Nederlandse gepensioneerden bij slechts 1,4 procent sprake is van armoede. Dit is het laagste percentage van alle OESO-landen. Eerder onderzoek wees al uit dat binnen Nederland geen bevolkingsgroep het beter heeft dan de ouderen. Dus kunnen we concluderen: geen bevolkingsgroep ter wereld heeft het beter dan de Nederlandse gepensioneerden. Proficiat!

Toch is het blijkbaar nog niet genoeg. Ik woon om de hoek bij de Nederlandse Bank en twee dagen geleden stuitte ik bij toeval op een demonstratie van gepensioneerden. Ze protesteerden tegen de lage rekenrente. Anders geformuleerd, ze willen een hogere rekenrente zodat er nu nog meer uitgekeerd kan worden en kortingen van de baan zijn. Ze eisen ‘meer koopkracht’, zo was op hun rode tassen te lezen. Zelfs na het Volkskrant artikel van Yvonne Hoffs schamen sommigen zich er niet voor om met een bord om de nek voor de Nederlandse bank meer geld te eisen. Dat dit – door de rekenrente te verhogen – per definitie ten koste gaat van toekomstige generaties lijkt hen niet te deren.

 

Ik vroeg wie de demonstratie opgezet had en kwam erachter dat dit een initiatief was van de Abvakabo. Op hun website las ik dat de Abvakabo strijdt voor een eerlijk pensioen voor jong en oud. Huh…? En dan zet je een actie op voor het verhogen van de rekenrente waardoor aantoonbaar nog meer geld verschuift van jong naar oud? That doesn’t make sense. Een jaar geleden berekende Syntrus Achmea al dat jongeren in de toekomst waarschijnlijk nog maar 50 procent van het gemiddeld verdiende salaris aan pensioen hoeven te verwachten. Dat is wel iets anders dan 91,4 procent. Ook de Abvakabo realiseert zich dat er voor jongeren waarschijnlijk niet veel meer zal overblijven dan 50 procent, zo blijkt uit het stuk ‘Een half pensioen, niet te doen’ op haar eigen website.

Daarom begreep ik deze actie geheel niet. En zitten de jongeren van de vakbond dan gewoon te slapen? Ik hoop dat iedereen snapt dat er door het aanpassen van de rekenrente niet opeens meer geld in de pensioenpotten terecht komt. Aanpassen van de rekenrente heeft alleen maar invloed op de verdeling van geld. En die is nu al scheef. We moeten juist prudenter worden. We zijn nu wereldkampioen pensioen uitkeren. Als gezegd: twee jaar geleden stond Griekenland nog boven Nederland. Daar leefde men ook jarenlang op te grote voet. En volgens mij is iedereen het er wel over eens dat we in economisch opzicht Griekenland niet achterna moeten gaan.